عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری دولت های دیکتاتوری- رانتیر در منطقۀ خلیج فارس
نویسندگان
چکیده
بی شک جغرافیا و نفت در منطقه خلیج فارس مهم ترین عامل شکل گیری و تداوم حکومت های دیکتاتوری و رانتی بوده است. جغرافیا و مؤلفه های برآمده از آن در منطقه خلیج فارس مانند موقعیت، آب وهوا، ریزش های جوی و اقتصاد کشاورزی و دامی متأثر از ویژگی های جغرافیایی این منطقه تا حد زیادی در ایجاد بستر اقتصادی و نظام اجتماعی قبیله ای و عصبیت عربی و درنهایت در ساخت نظام حکومت های دیکتاتوری این منطقه نقش آفرین بوده است. پس از جنگ جهانی دوم، علاوه بر عوامل جغرافیایی سازنده حکومت های دیکتاتوری، عامل نفت موجب ایجاد حکومت های رانتیر در منطقه شد. نفت در عین حال سیاسی ترین کالای اقتصادی جهان امروز به شمار می رود. پژوهشگران و اندیشمندان سیاسی و جامعه به پدیده رانت و حکومت رانتیر یا دولت تحصیل دار به ویژه با مطرح شدن نفت به عنوان عامل ایجاد حکومت های رانتیر توجه کردند. رانت درآمدی محسوب می شود که برخلاف سود و مزد که نتیجه فعالیت های اقتصادی است، بدون تلاش به دست می آید و حکومت رانتیر حکومتی است که بیش از 42 درصد از درآمدهای آن از رانت خارجی حاصل می شود. از این رو، بیشتر کشورهای حوزه خلیج فارس به واسطه موقعیت جغرافیایی خود در طول چند دهه گذشته اقتصاد تک پایه مبتنی بر تولید و فروش نفت را تجربه کرده اند که این امر موجب شکل گیری حکومت های رانتیر در کشورهای منطقه شده است. پژوهش حاضر درصدد نشان دادن عوامل جغرافیایی تأثیرگذار بر شکل گیری حکومت های دیکتاتوری در منطقه و در پی تداوم حکومت های رانتیر متکی به نفت بر وضعیت جغرافیای سیاسی منطقه بوده است. براساس نتایج این پژوهش، بستر جغرافیایی منطقه خلیج فارس در طول حیات سیاسی خود زمینه ساز ساخت حکومت های دیکتاتوری قبل از کشف نفت شده است و پس از کشف نفت، علاوه بر عوامل ذکرشده، منابع سرشار نفت و گاز و عمر طولانی استفاده از این منابع به استقلال حکومت از ملت در راستای تأمین نیازهای مالی خود و تداوم رویه های دیکتاتوری منجر شده است.
منابع مشابه
عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری دولتهای دیکتاتوری- رانتیر در منطقۀ خلیج فارس
بی‌شک جغرافیا و نفت در منطقة خلیج‌فارس مهم‌ترین عامل شکل‌گیری و تداوم حکومت‌های دیکتاتوری و رانتی بوده است. جغرافیا و مؤلفه‌های برآمده از آن در منطقة خلیج‌فارس مانند موقعیت، آب‌وهوا، ریزش‌های جوی و اقتصاد کشاورزی و دامی متأثر از ویژگی‌های جغرافیایی این منطقه تا حد زیادی در ایجاد بستر اقتصادی و نظام اجتماعی قبیله‌ای و عصبیت عربی و درنهایت در ساخت نظام حکومت‌های دیکتاتوری این منطقه نقش‌آفرین بوده...
متن کاملجهت گیری های کلان در سیاست خارجی دولت های رانتیر در ایران
چکیده در نظریههای علوم سیاسی و روابط بینالملل، دولت رانتیر به دولتی اطلاق میشود که تمام یا بخش اعظم درآمدهای خود را از طریق منابع خارجی، فروش منابع زیرزمینی و دریافت کمک از بیگانگان بدست میآورد. فرض اصلی ما در نگارش مقالۀ حاضر این بود که چنین دولتهایی همانطور که دارای سیاست داخلی ویژهای هستند احتمالامیبایست دارای نوع خاصی از سیاست خارجی باشند. بر همین اساس ایران را به عنوان نمونه از سال ...
متن کاملعوامل تأثیرگذار بر روابط ژئوپولیتیک ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس
گرچه کشورهای حوزه خلیج فارس بر روی یک فلاتقاره واقع شدهاند و از جنبههای متعددی دارای اشتراک هستند؛ اما، هرگز نتوانستهاند در این حوزه از یک الگوی اعتمادسازی برخوردار شوند. در این میان کشور جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از قدمت و توانمندی ژئوپولیتیک واقع در شمال حوزه خلیج فارس به دلیل حضور قدرتهای فرامنطقهای در خلیج فارس همواره از لحاظ نقشآفرینی با موانعی مواجه بوده است. لذا، در مقاله ح...
متن کاملتاریخ نگاریهای ملی و تأثیر آن بر شکل گیری دولت ملی در سده های میانه متأخر
آگاهی ملی عاملی بنیادین در تأمین امنیت سرزمینی است. آگاهی ملی زمانی به بار مینشیند که برداشتیعمومی در راستای خیر عمومی و امنیت یک سرزمین محقق شده باشد. از جمله عوامل مهمی که درفرایند شکل گیری خیر عمومی و امنیت در اروپای مدرن تأثیرگذار بوده است، می توان به دولت هایملی اشاره کرد. دولتهای ملی محصول نگرش های جدیدی بوده اند که بیش از هر چیز در سیطرهتاریخ نگاری های ملی، عرفی و...
متن کاملعوامل تأثیرگذار بر توسعه نظامی دولت پهلوی دوم
برآیند توسعه ساختار نظامی ایران بر سه رکن عمده روح نظامی گری رژیم شاهنشاهی،توانمندی اقتصادی حاصل از افزایش ناگهانی قیمت نفت و تأثیرپذیری از استراتژیهای قدرت های بزرگ و تحولات بین المللی در منطقه خاورمیانه و به طور اخص حوزه راهبردی خلیج فارس و دریای عمان استوار بود. هدف از این نوشتار بررسی علل توسعه شتاب آلود سازمان نظامی ایران در دهه واپسین حکومت پهلوی دوم است. بر این اساس مجموعه ای از عوامل ب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
پژوهشهای جغرافیای انسانیجلد ۴۹، شماره ۱، صفحات ۲۰۳-۲۲۵
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023